Kağıt Dönüşümünün Önemi
15 Aralık 2021
Geri dönüşüm daha önce kullanılmış olan ürünlerin çeşitli işlemlerden geçirilerek ham maddesinin yeniden işlenip yeniden bir ürün oluşturulmasına denir. Kağıt, cam ve plastik gibi atıklar geri dönüştürülebilir atıklardır. Geri dönüşüm ve ham madde kaynaklarımızın tüketimini azaltan çok önemli bir uygulamadır. Atık olarak görülen bu ürünlerin tekrar işlenerek ham madde haline getirilmesinin doğa için önemi oldukça büyüktür. Kağıt dönüşümü de doğa için oldukça önemli olan geri dönüşüm örneklerindendir.
Dünyada her yıl 2.1 milyar ton çöp üretilmektedir. Bu kadar çöpü akılda canlandırmak mümkün bile değil. 800 bin olimpik havuzu dolduracak kadar çöp her yıl insanlar tarafından üretiliyor. Çöp üretimi ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. Bu konuda en kötü ülkelerden biri ise ABD. ABD’de kişi başı üretilen atık miktarı ortalamanın üç katını bulabiliyor. Tüm bu çöplerin yalnızca yüzde 35’i geri dönüştürülüyor.
Çöp geri dönüşümü konusunda dünyada en önde gelen ülke ise Almanya’dır. Almanya, ürettiği çöplerin yüzde 68’ini geri dönüştürerek geri dönüşüme büyük bir katkı sağlıyor. Dünya genelinde ise bu oran bu kadar yüksek değil. Tüm dünyada her yıl üretilen 2.1 milyar ton çöpün yüzde 54’ü kadarı geri dönüştürülüyor. Kalanı ise geri dönüştürülmemek üzere atık olarak atılıyor.
Türkiye’de ise geri dönüşüm konusu maalesef ki çok parlak değil. Ülkemizde her yıl 6 milyon ton geri dönüştürülebilir atık üretiliyor. Ancak bunların 5 milyon tonu geri dönüştürülmüyor. Bu da ülkemizin geri dönüşüm konusunun üzerinde daha çok durmasını gösteren verilerden biridir.
Geri dönüşüm pek çok farklı çeşit atık üzerinden yapılabiliyor. Cam, plastik, kağıt, pil ve evsel atıklar bunların başında geliyor. Kağıt geri dönüşümü ise doğrudan ormanların korunması ile ilgili olduğu için diğerlerinden ayrılıyor. Yılda yaklaşık 2 milyar ağaç kağıt üretimi için kesiliyor. Bu da yaklaşık 18 milyon dönümlük orman arazisine denk geliyor. Ağaçları korumanın yolu ise geri dönüşümden geçiyor. 1 ton kağıdın geri dönüşümü 17 tane ağacın kesilmesinin önüne geçiyor. Dünyanın akciğerleri kabul edilen ormanları korumanın yolu geri dönüşümden geçiyor.
Rakamlarla Kağıt Üretimi, Tüketimi ve Geri Dönüşümü Nedir?
Günümüzde kağıt tüketimi özellikle ofis ve okullarda kritik ölçekte önemlidir. Bu yüzden her yıl milyarlarca insan milyonlarca kağıt harcamaktadır ve bu sayı gittikçe artış göstermektedir. Kağıdın ham maddesi ve üretim kaynağı ağaçlar olduğu için bu tüketim, ağaçların ve ormanların sayısını oldukça etkilemektedir. Örneğin Türkiye’yi ele alırsak Türkiye’deki kağıt tüketimi yılda yaklaşık 6 milyon tonu bulmaktadır. Kişi başı kağıt tüketimi ise yaklaşık 70 bin kilogram kağıt etmektedir.
Dünya’da ise durum daha farklı değildir. Her yıl pek çok ağaç kağıt üretimi amacı ile kesilmektedir. Dünya’da her yıl 15 milyar ağaç kağıt üretimi amacı ile kesilmektedir. Bunların yerine ise yalnızca 5 milyar ağaç dikilmektedir. Bu da ormanlık alanların her yıl daha çok azalması anlamına gelmektedir.
Kağıt tüketimini karşılamak için üretilen her 1 ton kağıt hamuru için yaklaşık 2 ton farklı türde ağaç kesilmesi gerekmektedir. 20 adet ağacın kesimi ile 80 koli yani yaklaşık 200.000 adet A4 kağıdının elde edilebilmesi mümkündür. Türkiye’de tüketilen kağıt ürünleri için kişi başına 7 ağaç kesilmektedir. Ofislerde, okullarda ve resmi kurumlarda yaptığımız gereksiz yazışmalar için yaklaşık 80 kilogram kağıt harcamaktayız ve bu da 1 ağacın kesilmesi demektir.
Dünyada her yıl kişi başı harcanan kağıt miktarı da 78.3 kilogramdır. Yani Türkiye dünya ortalaması ile yaklaşık aynı değerde kağıt harcamaktadır. Bu kağıtların geri dönüşümü ormanlarımızın daha fazla azalmaması için oldukça önemlidir.
Eğer gereksiz yazışmaları azaltıp önüne geçebilirsek hem 2 milyon ağacı kesilmekten kurtarırız hem de kağıt ve üretimden tasarruf edebiliriz. Yalnız bunlara rağmen ülkemizdeki kağıt geri dönüşümü oranı %40 seviyesinde kısıtlıdır. Önümüzdeki 5 yıl içerisinde atılan adım ve geri dönüşüme yapılan yönlendirmeler ile seviyeyi %60’a yükseltmek hedeflenmektedir. Günümüzde geri dönüşüme kazandırılan her 70 kilogram kağıt ile 1 ağacı kurtarabilmek mümkündür. Eğer dünyadaki kağıt tüketimini yarı yarıya azaltırsak 8 milyon hektar ormanlık alan kurtarabiliriz.
Kağıt Nasıl Üretilir?
Geçmişte insanlar kağıt üretebilmek için pirinç, ağaç kabuğu ve yıpranmış kıyafetler kullanmıştır. Günümüzde kitaplarda, defterlerde ve notlarımızda kullandığımız kağıtlar, geri dönüşüm ile elde edilen kağıtların yanında kimyasal ve mekanik yollarla elde edilen kağıt hamurlarından meydana gelir. Kağıt hamurunu üretmek için ise genelde ya geri dönüşüm ile geri kazandırılmış kullanılmış kağıtlar ya da çam, ladin ve köknar gibi ağaçlardan elde edilen odunlar kullanılır. Günümüzde ağaç kesiminin önüne geçmek ve geri dönüşüm sağlamak için kullanılmış kağıtlar ağaç hamuru üretiminden daha sık kullanılır.
İlk önce ağaçlar kesilerek dışlarındaki kabukları soyulur. Ardından fabrikalarda özel ve büyük çelik bıçaklar yardımıyla odunlar toz haline dönüştürülür. Odunlardan elde edilen toz ile su karıştırılarak kağıdın üretim maddesi olan kağıt hamuru elde edilir. Hamur çelik tellerin üzerine dökülür. Ardından büyük çelik silindirler yardımı ile düzleştirilir. Düzleştirilen hamur kurutularak kalitesi düşük ve sarı renkte kağıtlar elde edilir. Kağıdın kalitesini yükseltmek, daha dayanıklı yapmak ve doku kalitesini ayarlamak için üretim sürecinde kimyasal kullanılır. Örneğin kağıdın renginin beyaz olması ve kalitesinin sarı kağıda göre artması için kağıt hamuruna beyazlatıcı kimyasallar eklenir. Kağıdın silindir ile düzleştirme aşamasında nişasta eklenirse kağıdın pürüzsüz bir dokuda olması sağlanır Tabi kağıt yapmak oldukça basit olduğu için sadece fabrikalarda seri üretim şeklinde değil el yapımı ve kişiye özel kağıtlar da yapılabilir. Ancak el yapımı kağıtlar özel oldukları için bu kağıtlar genelde özel yazışmalarda kullanılır ve oldukça pahalıdırlar.
Kağıtların kalitesi üretim ve amaçlara göre de değişiklik gösterebilir. 1. hamur beyaz renkli kitap ve baskı için kullanılan bir hamurdur. 2. hamur sarı renkli olup, 1. hamura kıyasla daha kalitesiz olan bir hamurdur. 2. hamur her ne kadar baskı için de kullanılsa da 1. hamur kadar kaliteli baskı ortaya çıkarması mümkün değildir. 3. hamur ise genelde evlerde kullanılan saman kağıdı olarak da bilinen kağıttır. İçinde karbon bulunduran fotokopi (kopya) kağıtları ise fatura defterleri ve makbuz defterlerinde kullanılır. Şeffaf yapıda olan aydınger kağıt ise genelde mühendislerin yaptığı teknik çizimlerde veya kaligrafide kullanılır. Bir de geri dönüşümlerden elde edilmiş ve çevre dostu kraft kağıtları vardır. Birçok farklı amaç için yapılan bi çok farklı kalitede kağıt bulmak mümkündür.
Kağıt Dönüşümü Nasıl Olur? Önemi Nedir?
Geri dönüşüm hem ağaçların korunması hem de kağıt ithalatının düşmesi için önemli bir yere sahiptir. Kağıtlar geri dönüşüm süreci en kolay olan maddedir. Geri dönüşümün ilk aşaması tabii ki geri dönüştürülecek maddeyi geri dönüşüm ünitesine atmaktır. Kullanmadığınız kağıt, defter, kitap, gazete ve dergileri; parklarda, sokaklarda, AVM’lerde bulunun kağıtlar için özel olarak ayrılmış geri dönüşüm ünitesine atarsanız geri dönüşüm sürecine büyük katkı sunarsınız.
Bu ünitelerde biriken kağıt ve kağıt üniteleri paketlenerek geri dönüşüm tesislerine gönderilir. Ardından bu geri dönüşüm tesislerinde kolilerden çıkarılarak küçük parçalara ayrılır. Daha sonra kağıtların temiz kullanılabilmesini sağlamak için üzerindeki yazı, desen, şekil, renk ve boya gibi etkenlerin çıkarılması için bir çok işleme tabi tutulur.
İlk önce kağıdı eski hamur haline döndürdükten sonra, eleme cihazları yardımıyla içindeki yabancı maddeler ve etkenler elenir. Daha sonra kağıdın kullanım amacı ve rengine göre kağıt yeniden üretilir. Günümüzde kağıt geri dönüşümünde ağaç kesiminden tasarruf edildiği için geri dönüşüm ağaçların kesimi ve ormanların yok olması yüzünden ileride yaşayacağımız doğa sorunlarının önüne geçmesine yardım eder. Ayrıca kağıt ithalatının önüne geçerek ekonomik sorunların ve para israfının önüne geçmiş olur. Masrafsız ve doğa dostu üretim için geri dönüşüm oldukça önemlidir. Geri dönüşüm oranının her sene belirlenen hedefler doğrultusunda artırılması gerekir.