Okul Malzemelerinin Çocuk Sağlığı İçin Önemi
15 Aralık 2021
Okullar açılmaya yaklaştıkça okul malzemeleri için alışverişler de başlıyor. Okul için heyecanlı olan çocuklar ve veliler okul alışverişi için kırtasiyelere koşuyor. Ya da heyecanlı veliler alışveriş için soluğu internette alıyor. Okul alışverişleri başlarken velilerin dikkat etmesi gereken bazı konular da yok değil. Örneğin okul malzemelerinin çocukların sağlığını ne kadar ve ne yönde etkilediği konusu birçok velinin aklını karıştırıyor.
Okul malzemeleri elbette ki işlevleri ve görünümleri ile ön plana çıkıyor. Ancak her sektörde olduğu gibi kırtasiye sektöründe de sağlık ilk akla gelen konulardan biri oluyor. Okul malzemelerinin içerikleri her ne kadar birçok kuruluş tarafından denetlense de bazı zararlı maddelerin sınırın üzerinde kullanılması sorunlara yol açabiliyor.
Satışa sunulan kırtasiye ürünlerinin çoğu denetimlerden geçerek satışa sunuluyor. Ancak bazı firmaların ürünlerinin içerikleri çok temiz olmayabiliyor. Okulda sürekli okul malzemeleri ile temas halinde olan çocuklar için bu durum çok da iyi sonuçlar doğurmuyor.
Çocuklar okul malzemeleri ile sürekli temas halindedir. Bu da çocukların okul malzemelerinin içeriklerinden çok çabuk etkilenmesine yol açan bir durumdur. Okul malzemelerinin içeriklerindeki zararlı materyaller ter ve tükürük yolu ile çocukların vücuduna geçebilir. Bunun sonucunda çeşitli hastalıkların hatta genetik mutasyonların önü açılmış olur. Bu nedenle okul malzemeleri alırken içeriklerine dikkat etmek oldukça önemlidir.
Türkiye’de bu ürünlerin içerikleri Gıda Tarım Bakanlığı ve Türk Standartları Enstitüsü tarafından denetlenmektedir. Bu denetlemelerde belirli yönetmelikler kullanılmakta ve zararlı materyallerin içerikte bulunup bulunmadığına dikkat edilmektedir. Ancak bazı merdiven altı üretimlerde ve dış alımlarda içeriği temiz olmayan ürünlere rastlanmıştır. Tüketicilerin dikkat etmesi gereken de bu ürünlerdir.
Türkiye’de çok bilinen marka daha iyidir gibi yanlış bir düşünce bulunmaktadır. Çok bilinen markaların da içeriğinde olmaması gereken ürünlere rastlanabilir. Yani önemli olan etiket değil içeriktir. Bazı markalar müşterileri için özel kurumlardan sertifikalar almaktadır. Bu sertifikalar ürünün içeriğini onaylayan sertifikalardır. Bu da marka için oldukça olumlu bir noktadır. Tüketicilerin bu şekilde özenli markaları seçmesi gereklidir.
Okul Malzemelerinde Kullanılan Materyallerin Çocuk Sağlığı İçin Önemi Nedir?
Çocukların günün üçte birini geçirdiği okullar çocukların hayatında büyük bir yer kaplamaktadır. Küçük yaşlardan beri her gün okula giden çocukların gününün önemli bir kısmı da okullarda geçmektedir. Okullarda vakit geçiren çocuklar bu zaman dilimi içerisinde okul malzemeleri ile de sürekli temas halinde olmaktadır. Okul malzemeleri ile temas halinde olan çocukların okul malzemelerinin içeriklerinden etkilenmesi de anlaşılabilir bir durumdur.
Okul malzemelerindeki materyaller çocukların sağlığını da doğrudan etkiler. Bu malzemelerde kullanılan bazı materyaller çocukların sağlığında geri dönülmez hasarlar bırakabilir. Araştırmalar okul malzemelerinde kullanılan materyallerin çocuklarda hormon bozukluklarından kansere kadar varan hasarlar verebileceğini ortaya çıkarmıştır.
Her yıl alınan kırtasiye ürünlerinin birçoğu çocukların sağlığını tehdit edebilir. Çocuklar için en çok tehdit içerebilecek okul malzemeleri ise boyalar ve oyun hamurlarıdır. Bu tür ürünler çocuk için uzun süreli temasa uygundur. Bu ürünlerin içerisinde bulunan boyaların kimyasal olması çocukları direkt olarak etkileyecektir. Özellikle bu ürünlerde kullanılan ancak kullanılması önerilmeyen azo boyalar çocuklar için büyük tehdit içermektedir.
Makas, kalemtıraş ve zımbalarda ise ağır metal kullanımına rastlanabilir. Bu ağır metallerin ise vücutta birikim yaptığı ve sağlığı olumsuz etkilediği bilinmektedir. Ayrıca bu ürünlerin zaman içerisinde korozyona uğramaması için dış kısımları nikel ile kaplanır. Nikel ise uzun süreli temasta vücutta alerjik reaksiyonlara ve tahrişe yol açabilen bir metaldir.
Kimyasallar yalnızca kırtasiye ürünlerinde ortaya çıkmaz. Okul önlüğü ve çanta gibi tekstil ürünlerinde de kimyasallara rastlanabilir. Özellikle de okul çantalarında bulunabilen formaldehit, çocuklarda astım ve solunum yetmezliklerine yol açabilmektedir. Formaldehitin zararları, akciğer kanserine kadar ilerleyebilir. Bunun dışında bu tür okul malzemelerinde fitalatlar ve azo boyalar da bulunabilir.
Bu gibi maddeleri içermeyen sağlıklı ürünleri seçmek için öncelikle içeriğe ve ürünün üzerindeki damgalara bakmanız gerekir. Ürünün üzerinde TSE ve CE damgalarından en az biri olmalıdır. Bu ürünün güvenliğini gösteren işaretlerden biridir. Bazı firmalar içeriklerinin vegan ya da yüzde yüz organik olmasına da dikkat etmektedir. Böyle ürünler de tercih sırasında en üstte olması gereken ürünlerdendir. Çünkü bu ürünler içerisinde kimyasal oranı ya yoktur ya da çok azdır.
Okul Malzemelerinde Kullanılan Zararlı Maddeler Nelerdir?
Okul malzemeleri içerisinde kullanımı yasak olan ya da belirli sınırın üstünde kullanılmaması gereken bazı zararlı maddeler vardır. Bu zararlı maddeler çocukların sağlığını olumsuz etkiler. TMMOB Kimya Mühendisleri Odası bu zararlı maddeler ile ilgili bir uyarı yayınlamıştır. Özellikle de merdiven altı üretimlere dikkat edilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Okul malzemelerinde kullanılan zararlı maddeleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Azo Boyalar: Bu boyalar içerisinde ikili azot bağı bulunduran boyalardır. Azo boyalar tekstilde de kırtasiye ürünlerinde de kullanılabilir. Ancak bu boyalar sağlık için iyi değildir. Sağlık için zararlı olmalarının yanında çevre için de zararlıdırlar. Azo boyar maddelerinin içerisinde bulunan aril aminlerden 24 tanesinin uzun vadede kanserojen etkiye neden olduğu kanıtlanmıştır. Azo boyar maddelerin kullanımları sınırlandırılmıştır. Türkiye’de 1 gram ürün içerisinde 30 ppm azo boya kullanımı yasaldır. Ancak yine de azo boya içeren maddelerin kullanımında dikkatli olunması gereklidir. Azo boyalar vücuda ter ya da tükürük yolu ile girerler.
- Ağır Metaller: Kırtasiye ürünlerinde kullanılan zararlı maddelerden biri de ağır metallerdir. Ağır metalleri antimon, baryum, kadmiyum, nikel, brom, kurşun, civa ve selenyum olarak sıralayabiliriz. Bu ağır metaller de vücuda ter ve tükürük ile beraber girerler. Ağır metaller de sağlık için oldukça tehlikelidir. Bu metallerin vücutta birikim yaptığı bilinmektedir. Vücutta biriken bu metaller, vücuda alınması gereken yararlı minerallerle yer değiştirerek vücuda mineral alınmasını engeller.
- Uçucu Maddeler: Bu maddeler boyaları inceltmek için kullanılan maddelerdir. Kullanılmaları yasaklanmıştır ancak buna rağmen hala kullanılmaktadırlar. Bu maddeleri ise tolüen, xylol, benzen, trikloretan, aseton, perkloretilen ve halojenli hidrokarbonlar olarak sıralayabiliriz.
- Fitalatlar: Fitalatlar da kırtasiye ürünlerinde kullanılan kimyasallardandır. Bunlar genellikle plastiğin sertliğini yumuşatmak ve boyaların uzun süre durmasını sağlamak için kullanılır. Fitalatlar da insan sağlığına zararlıdır.
Bu Zararlı Maddelerin Yol Açabileceği Sağlık Problemleri Nelerdir?
Bu zararlı maddeler insan bedeninde hasarlar bırakabilir. Hatta bu hasarlar kalıcı bile olabilir. Bu zararlı maddelerin her birinin insan vücudundaki etkisi farklıdır. Ancak ortak noktaları olumsuz etki bırakmalarıdır. Örneğin fitalatlar diğerlerinde olduğu gibi ter ve tükürük yolları ile insan vücuduna girerler. Bu maddeler insanın karaciğerine zarar verirler. Verdikleri zarar sonucunda endokrin sisteminin bozulmasına ve hormonların doğru çalışmamasına yol açarlar. Ayrıca bu toksik kimyasalların üreme sistemlerine de zarar verdiği bilinmektedir.
Azo boyalara gelince bu zararlı boyar maddeler de kırtasiye ürünlerinde karşımıza çıkabilen zararlı maddelerdendir. Bu boyalar da ilk olarak karaciğeri etkiler. Aynı şekilde karaciğerin doğru çalışmasını engeller ve hormon sorunlarına yol açar. Azo boyaların ayrıca kanserojen etkileri olduğu da bilinmektedir. Uzun vadede böyle kimyasallarla uzun süreli temas halinde olmak çocukların ilerde kanser ile karşılaşmasına neden olabilir. Azo boyaların genetik materyaller üzerinde mutasyonik etkileri de vardır. Bu da tedavisi zor hastalıklara sebep olacaktır.
Ağır metallerin de okul malzemelerinde karşımıza çıkabileceğini söylemiştik. Bu metallerin vücutta birikim yaptığı bilinmektedir. Bu metaller de vücuda ter ve tükürük yolları ile girer ve vücutta birikirler. Bu metaller vücuda alınan minerallerle yer değiştirerek vücuda mineral alımını engeller. Bu da çeşitli sağlık sorunlarının yanında bağışıklığı düşürür. Ağır metallerin vücutta birikiminin bazı kanser türlerine neden olabildiği de bilinmektedir. Vücuda mineral alınmaması birçok soruna yol açabilir. Bunların başında da tedavi edilmesi zor nörolojik sorunlar gelmektedir. Bu sorunlar maalesef ki kalıcı olabilmektedir.
Kırtasiye ürünlerinde kullanılan uçucu maddelerin ise bazı çocuklarda bağımlılık yaptığı gözlenmiştir. Özellikle de kokulu silgilerin bu etkiye sebep olduğu düşünülmektedir. Bu da çocuklarda yine nörolojik ve psikolojik sorunlara yol açabilir.
Çocuklar için kırtasiye malzemelerinde kullanılan zararlı maddelerin olumsuz etkileri bu şekildedir. Çocukların sağlığı için bu maddelerin bulunduğu okul malzemelerinin alınmaması gereklidir. Bu malzemeler kalıcı etkilere dahi sebep olabilir. Bu nedenle kırtasiye alışverişi yaparken görünümden çok işleve ve içeriğe dikkat etmek gerekir.